Podróż Zamki szkockiego pogranicza

Pierwszy dzień pobytu, po rocznej przerwie, w Edynburgu fetujemy prawdziwym, tradycyjnym szkockim  śniadaniem: fasolka, jajko sadzone, bekon, pomidor  pieczony w piekarniku. Wyruszamy do znajomych syna odwieźć szynszylę, która okazała się bardzo kłopotliwym zwierzątkiem :) Znajomi mieszkają w Dunfermline, a stamtąd mamy zamiar pojechać do Stirling. Niestety kompletnie nie przygotowaliśmy się do tej wycieczki,  nie  znamy drogi i gubimy się w miasteczku. Okazuje się to prawdziwym zrządzeniem losu. Podczas kolejnej rundy wokół ronda, po prawej stronie migają nam mury potężnej budowli. Pierwsze skojarzenie z opactwem w Melrose jest o tyle słuszne, że to też opactwo benedyktyńskie. Na szczęście nie tylko ruiny. W kościele odbywa się ślub, panna młoda tradycyjnie w bieli i pan młody też tradycyjnie, w kilcie. Rzadka okazja zobaczenia tylu Szkotów w kiltach. Widać też, że pochodzą z jednej rodziny, kilty są w jednakowych kolorach. Mąż zabawia się w fotografa. Po uroczystości oglądamy kościół, piękne witraże i sklepienia łukowo - żebrowe.  To zabytek z XI wieku, miejsce kultu religijnego i pielgrzymek zbudowane w miejscu katolickiej świątyni z VIII wieku założonej  przez Celtów. Tu pochowano wielu władców Szkocji, a wśród nich Malcolma III - króla Szkocji (1058-1093) i jego żonę Małgorzatę  Szkocką – królową Szkocji (1070-1093) założycieli wspólnoty religijnej w Dunfermline i fundatorów kościoła klasztornego pod wezwaniem Świętej Trójcy, oraz ich trzech synów, również królów Szkocji. Schodzimy główną ulicą do centrum, a tu na rogu Bridge Street i Bruce Street, jeden z najładniejszych gmachów w mieście, piękny neogotycki  ratusz. Z wieży patrzą na nas przerażające smoki i skrzydlate węże, a wśród nich rzeźbione głowy Roberta Bruce, a nawet Elżbiety I. Wąską uliczką dochodzimy do parku w którym spacerujemy czas jakiś, ale niestety pora wracać. Z Dunfarmline pochodził darczyńca i meloman Andrew Karnegie, fundator wielu budynków użyteczności publicznej w tym słynnej sali koncertowej w Nowym Jorku – Karnegie Hall. Wyruszamy do Stirling, o ktorym opowiadano nam jako o nadzwyczaj ciekawym mieście.  

 Miasto wydaje się zminiaturyzowaną wersją Edynburga. Na wysokiej skale wznosi się ogromny zamek, a brukowane uliczki sprawiają, ze jest ono bardzo podobne do stolicy. Wjeżdżamy krętą uliczką na parking pod samym zamkiem. Już stąd widać piękną panoramę otaczających miasto wzgórz i doliny rzeki Forth. Oczom naszym ukazuje się  ogromny Wallace Monument wznoszący się na Abbey Craig. Nadciągają ciężkie, ołowiane chmury. Zaczyna siąpić deszcz. Sterling to piękne historyczne miasto w którym pod koniec 13 wieku odbyła się wielka bitwa z udziałem Anglików, których odparli waleczni szkoccy rycerze pod wodzą Williama Wallacea. Rozkwit miasta przypada na wiek 15, wtedy gdy zamek staje się ulubioną rezydencją Stuartów. To tu koronowano  Marię Stuart, a w Church of the Holy Rood (Kościele Świętego Krzyża) na króla Szkocji ukoronowano jej syna, Jakuba VI, roczne dziecko,  w imieniu którego regenci zarządzali królestwem. Był on pierwszym królem  Anglii z dynastii Stuartów doprowadzając do unii personalnej obu państw. Miejskie mury obronne otaczające dawne centrum miasta pochodzą z 16 wieku i miały chronić miasto przed brutalnymi zalotami Henryka 8, który w młodziutkiej Marii upatrywał synowej.

Spacerujemy po mieście, zaglądając w zakamarki i podwórka. Mijamy stare więzienie, pałace,  kamieniczki w których znajdują się kawiarnie i puby. Jak w każdym chyba szkockim mieście znajduje się i tu pomnik jednorożca, który jest w herbie Szkocji. Król Jakub dodał jednorożca do herbu Wielkiej Brytanii. Napięte stosunki angielsko-szkockie długo symbolizowane były przez jednorożca i lwa, które jak głosi legenda pozostawały we wrogich stosunkach. Na jednym z pomników uwieczniono tu Rob Roya, takiego szkockiego Robin Hooda, albo bliższego naszym sercom Janosika :)

Obecnie Stirling to również duży ośrodek akademicki, miasto pełne młodych ludzi, któremu warto poświęcić chociaż jeden dzień:).

Na niedzielę, 15 sierpnia, zaplanowaliśmy wyjazd do Anglii. Pogoda nie sprzyja naszym planom, leje deszcz i jest zimno Wyjeżdżamy w kierunku granicy angielskiej. Po drodze do Berwick upon Tweed mijamy elektrownie i pola uprawne przykryte folią (co pod nią jest?). Dojeżdżamy do Berwick upon Tweed. Idziemy na plażę. Ściana deszczu w postaci mżawki. Parasol nie sprawdza się, wiejący wiatr potęguje wrażenie zimna. Po kwadransie mam przemoczona kurtkę, dochodzimy do latarni, niestety nie spotykamy nigdzie fok, za to mewy drą się nad nami wniebogłosy. Dwóch, a może trzech samotnych wędkarzy, na morzu buja się kilka łódek, wszystko zasnute mżawką. Po ok półgodzinnym spacerze jedziemy dalej. Naszym celem jest wyspa Holy Island, na której leży Lindisfarne. Na wyspę, która jest częścią hrabstwa Northumberland można dostać się tylko w określonych godzinach, wtedy gdy jest odpływ. Jedziemy w kolumnie samochodów, zainteresowanie turystów jest bardzo duże. Sama świadomość, że za chwilę będzie tu morze dodaje atrakcyjności tej wycieczce. Przechodzimy przez miasteczko, a może to wieś, Lindisfarne, od którego nazwę wziął zamek zbudowany w  połowie 16 wieku.

Zanim jednak powstał zamek, sprowadzony przez króla Nortrumbrii Oswalda w podzięce za wielkie zwycięstwo nad najeźdźcami z Walii i Mercji, na wyspę  misjonarz Aiden wraz z 12 towarzyszami, załozył klasztor i rozpoczął szerzenie chrześcijaństwa w królestwie. W 664 roku Aidena zastąpił największy święty północnej Angli, Cuthbert. Urodzony na pograniczu szkockim, podczas pasania owiec na szkockich wgórzach, pewnego dnia zobaczył wielki płomień na niebie i zastępy aniołów. Uznając to za zachętę do głoszenia Słowa Bożego wstąpił do zakonu i został mnichem. Wkrótce zyskał przydomek Ognia Północy, w uznaniu jego żarliwej pracy na rzecz szerzenia nowej idei. Jak głoszą legendy miał on dar uzdrawiania ludzi, a jego miłość do zwierząt odwzajemniana była wielokrotnie w sytuacjach gdy potrzebowal on pomocy. Morskie wydry były jego wiernymi towarzyszkami i ogrzewaly swoimi oddechami jego stopy zmarzniete podczas nocnych modlitw nad morzem. Oswoił dzikie kaczki morskie, kolorowo ubarwione edredony, zwane w tym rejonie kaczkami Cuthberta. Kiedy umarł zostal pochowany na wyspie, nie zaznal jednak spokoju. Zaczęły się wyprawy Wikingów. Kilkakrotnie przenoszono jego szczątki w obawie przed profanacją, aż wreszcie znalazly spokój wieczny w zakolu rzeki Wear, gdzie wyrosło obecne miasto Durham.   

Zniszczenie klasztoru i kościoła przez Wikingów było ogromnym zaskoczeniem dla ówczesnej chrześcijańskiej Europy.  

Ich przybycie poprzedziły wydarzenia przerażające ludzi,jak mówi legenda, w całym hrabstwie w 793 roku straszne znaki zwiastowały zagładę tego miejsca. W przestworzach latały ogniem ziejące smoki, a błyskawice ogromne przecinały słoneczne niebo. A potem nastał straszny głód. I jakby nie dość było tych nieszczęść, to pewnego czerwcowego pięknego poranka, nim mgły opadły, na morzu pojawiły się łodzie dziwnych kształtów. Mieszkańcy wyspy ujrzeli zbliżające się do brzegu te smoki i potwory, węże straszne, które ich już wcześniej nawiedziły W każdej z tych łodzi zbliżającej się szybko do lądu, siedzieli uzbrojeni w miecze i topory, w hełmach z rogami na głowie,  potężnie zbudowani rudobrodzi wojownicy. Obserwujący ich z okien klasztoru mnich zawiadomił przełożonego o wizycie dziwnych gości. Mimo, że cel odwiedzin nikomu nie był znany, ustalono, że przybyli zostaną powitani na brzegu. Gdy grupa mnichów z krzyżami w rękach  zbliżyła się do łodzi, przybyli wyskoczyli z nich i toporami odrąbali głowy gospodarzom, witającym ich na wyspie słowem bożym. Nie pomogły błagania o litość, wszyscy mnisi zostali zamordowani. Żeglarze nie wahali się przed zadaniem ciosu, kierowali się świętą formułą północnych wojowników – Hoeggra ekki hyggiask (uderzaj i nie myśl). Kiedy żaden z mnichów nie dawał  oznak życia, przywódca najeźdźców nakazał zebrać wszystko, co mnisi przynieśli na brzeg. Łupem stały się złote krzyże wysadzane kamieniami, ozdoby i klejnoty. Następnie ruszono w stronę stojącego otworem klasztoru. Zaskoczeni, zgromadzeni na dziedzińcu ,mnisi zostali wybici w pień. Kilku młodych ocalono, ale tylko po to by zabrać ich w niewolę. Klasztor złupiono i spalono.

I tak podobno wyglądała pierwsza wyprawa Normanów zwanych później Wikingami, pierwsza, która rozpoczęła 250 lat najazdów na chrześcijańskie państwa Europy. Trudno oprzeć się wrażeniu, że kiedy chrześcijańscy mnisi, zaprowadzający nowe porządki, ginęli na Żmudzi czy Litwie, to byli oni bohaterami oddającymi życie za wiarę. Kiedy Wikingowie tymi samymi metodami bronili się przed narzucaniem im nowej wiary, zostali barbarzyńcami, a wyspę zaczęto nazywać świętą.

Od wzgórza na którym zbudowano zamek, który miał chronić Anglię przed atakami Szkotów i Hiszpanów, oddzielają miasto nadbrzeżne łąki na których pasą się owce, biało-brązowe, zupełnie niepodobne do naszych owieczek i baranów:). Docieramy do zamku. Zbudowany na niewielkiej, powulkanicznej, górze zamek jest niewielki, ale bardzo urokliwy. U jego podnóża znajduje się jeden z ogrodów Gertrude Jekyll, pierwszej projektantki ogrodów, wykształconej malarki, której na drodze do sławy przeszkodził slaby wzrok, a której nazwisko znane jest wszystkim miłosnikom sensacji. Malowała więc ogrody zestawiając w nich niespotykane do tej pory rośliny i barwy, fiolety z różem i żółcie z beżami i błękitami. Wstawiała do ogrodów ceglane murki obrośnięte pnączami i żeliwne pergole na których wiły się róże, obsadzała rabaty lawendą i ostróżkami, malwami i ulubionymi pierwiosnkami, zrywając z geometrycznymi nasadzeniami w wiktoriańskich ogrodach.

Na szczęście przestało padać, zza chmur wyłania się nieśmiało słońce. Spędzamy kilka miłych chwil wśród groszków i róż, ostróżek i chabrów. Pora ruszyć do Bamburgh.

Do miasteczka wjeżdżamy wczesnym popołudniem. Stojąca na wysokiej, bazaltowej skale twierdza z odległości kilku mil przyciąga wzrok. Na tle rozpogodzonego nieba, po którym wędrują białe chmurki wygląda imponująco. Najpiękniejszy zamek Anglii jedną stroną, której fundamenty stawiano w 10 wieku spogląda na ląd, z drugiej zaś stromo opada ku morzu. Ogromne zamczysko, przebudowywane wielokrotnie oparło się licznym najazdom i wojnom i chociaż wielokrotnie niszczone, imponuje stanem zachowania. Większość fortyfikacji pochodzi z 19 wieku. Ogromne wrażenie robią wielkie działa armatnie wycelowane w morze. Z wysokich murów obronnych rozciąga się wspaniały widok na szerokie plaże nad Morzem Północnym i leżące niedaleko Farne Islands, będące wielkim rezerwatem przyrody na terenie którego żyje ponad 20 gatunków ptaków morskich oraz kolonia fok. Ścieżką z wysokiego urwiska zamkowego schodzimy na plażę. Nad nami szaleją mewy, mimo niewysokiej temperatury, jest ok. 18 stopni, na piasku baraszkują półnagie dzieci budując zamki i zbierając muszelki. Spacerujemy wokół zamku i zachwycamy się prawdziwym angielskim trawnikiem, gęstym i równo wystrzyżonym. Mam ochotę zdjąć buty i zanurzyć stopy w tej zieloności, która nigdzie nie ma tak intensywnie pięknie świeżej barwy, jak na Wyspach.

U podnóża zamku zjadamy późny lunch chłonąc atmosferę miejsca i ciesząc oczy widokiem Bamburgh Castle.

Przed nami powrotna droga przez Eyemounth do St Abbs, ale to już zupełnie inna, aczkolwiek bardzo piękna i równocześnie przerażająca bajka. O St Abbs w innej podróży, choć też po Szkocji:)